Giới thiệu
- Giới thiệu
- DAO là gì và nó hoạt động như thế nào?
- DAO và bài toán người ủy nhiệm và người thừa hành
- Các ví dụ về DAO
- Ethereum và “The DAO”
- DAO đang phải đối mặt các vấn đề nào?
- Pháp lý
- Các cuộc tấn công phối hợp
- Các điểm tập trung
- Kết luận
Giới thiệu
Blockchain đã thay đổi hoàn toàn hệ thống tài chính của chúng ta. Tuy nhiên, các thuộc tính như trustlessness và bất biến không chỉ hữu ích trong các ứng dụng tiền tệ.
Một đối tượng tiềm năng khác chịu tác động bởi công nghệ này là quản trị. Blockchain có thể cho phép các loại tổ chức hoàn toàn mới này vận hành tự động mà không cần sự phối hợp của một thực thể trung tâm. Bài viết này sẽ giới thiệu các đặc điểm của các tổ chức này.
DAO là gì và nó hoạt động như thế nào?
DAO là viết tắt của Decentralized Autonomous Organization (Tổ chức Tự trị Phi tập trung). Nói một cách đơn giản, DAO là một tổ chức được điều hành bởi các dòng code và chương trình máy tính. Theo cách như vậy, nó có khả năng hoạt động tự chủ, không cần một cơ quan trung ương.
Bằng cách sử dụng các hợp đồng thông minh, một DAO có thể làm việc với thông tin bên ngoài và thực hiện các lệnh dựa trên các hợp đồng – tất cả những công việc này không cần bất kỳ sự can thiệp nào của con người. Một DAO thường được vận hành bởi một cộng đồng các cổ đông, những người được khích lệ thông qua một số loại cơ chế token.
Các quy tắc và hồ sơ giao dịch của một DAO được lưu trữ minh bạch trên blockchain. Các quy tắc thường được quyết định bởi phiếu bầu của các cổ đông. Thông thường, cách thức các quyết định được đưa ra trong DAO là thông qua các đề xuất. Nếu một đề xuất được đa số các cổ đông bỏ phiếu thuận (hoặc đáp ứng một số quy tắc khác trong bộ quy tắc đồng thuận mạng lưới), thì nó sẽ được thực hiện.
Theo một số cách thức, DAO hoạt động tương tự như một công ty hoặc quốc gia, nhưng sẽ là hoạt động theo kiểu phi tập trung. Trong khi các tổ chức truyền thống hoạt động với một cấu trúc phân cấp và nhiều tầng lớp công chức, DAO không có hệ thống phân cấp. Thay vào đó, DAO sử dụng các cơ chế kinh tế để gắn kết lợi ích của tổ chức với lợi ích của các thành viên, thường là qua việc sử dụng lý thuyết trò chơi.
Các thành viên của DAO không bị ràng buộc bởi bất kỳ hợp đồng chính thức nào. Họ ràng buộc với nhau bởi một mục tiêu chung và bởi các khích lệ từ mạng lưới được gắn liền với các quy tắc đồng thuận. Các quy tắc này hoàn toàn minh bạch và được viết trong phần mềm mã nguồn mở dùng để điều hành tổ chức. Vì các DAO hoạt động không biên giới nên chúng có thể là đối tượng chịu các áp dụng thực thi pháp lý khác nhau.
Như tên của nó, DAO có đặc tính là phân quyền và tự trị. Nó có tính phân quyền vì không một thực thể nào có thẩm quyền đưa ra và thực thi các quyết định. Và nó có tính tự trị vì có thể tự hoạt động.
Khi một DAO được triển khai, nó không thể bị kiểm soát bởi một bên đơn lẻ mà thay vào đó là một cộng đồng những người tham gia. Nếu các quy tắc quản trị như được định nghĩa trong giao thức được thiết kế tốt, chúng sẽ lái các tác nhân theo hướng mang lại kết quả có lợi nhất cho mạng lưới.
Nói một cách đơn giản, DAO cung cấp một hệ điều hành cho sự cộng tác mang tính mở. Hệ điều hành này cho phép các cá nhân và tổ chức cộng tác mà không cần phải biết hoặc tin tưởng lẫn nhau.
DAO và bài toán người ủy nhiệm và người thừa hành
DAO giải quyết một bài toán trong kinh tế học có tên là vấn đề giữa người ủy nhiệm và người thừa hành. Nó xảy ra khi một người hoặc một thực thể (người thừa hành) có khả năng đưa ra quyết định và thực hiện các hành động thay mặt cho một người hoặc thực thể khác (người ủy nhiệm). Nếu người thừa hành được thúc đẩy để hành động vì lợi ích cá nhân của chính mình thì ngưòi này có thể xem thường lợi ích của người ủy nhiệm.
Trong tình huống này, người thừa hành có thể thay mặt cho người ủy nhiệm để thực hiện hành động mạo hiểm. Cái làm gay gắt vấn đề hơn là việc có thể có sự bất cân xứng thông tin giữa người ủy nhiệm và người thừa hành. Người ủy nhiệm có thể không bao giờ biết rằng mình đang bị lợi dụng và không có cách nào để đảm bảo rằng người thừa hành đang hành động vì lợi ích của họ.
Có thể kể đến một số ví dụ phổ biến của vấn đề này như việc quan chức đại diện cho công dân, nhà môi giới đại diện cho nhà đầu tư hoặc nhà quản lý đại diện cho cổ đông.
Bằng cách cho phép mức độ minh bạch cao hơn nhờ vào blockchain, các mô hình khích lệ được thiết kế tốt đằng sau DAO có thể loại bỏ vấn đề này. Các ưu đãi trong tổ chức được căn chỉnh và có rất ít (hoặc không) sự bất cân xứng thông tin. Vì tất cả các giao dịch được ghi lại trên một blockchain, hoạt động của DAO là hoàn toàn minh bạch, và, theo lý thuyết, sẽ làm cho nó trung thực.
Các ví dụ về DAO
Mạng Bitcoin có thể được coi là ví dụ đầu tiên về DAO. Nó hoạt động theo kiểu phi tập trung và được điều phối bởi một giao thức đồng thuận không có sự phân cấp giữa những người tham gia.
Giao thức Bitcoin định nghĩa các quy tắc của tổ chức, trong khi bitcoin đóng vai trò là tiền tệ để khích lệ người dùng tham gia công tác bảo mật cho mạng. Điều này đảm bảo rằng những người tham gia khác nhau có thể làm việc cùng nhau để giữ cho Bitcoin hoạt động như một tổ chức tự trị phi tập trung.
Mục tiêu chung trong trường hợp của Bitcoin là lưu trữ và chuyển giá trị mà không cần một thực thể trung tâm điều phối hệ thống. Nhưng DAO có thể được sử dụng cho mục đích gì khác?
Các DAO phức tạp hơn có thể được triển khai cho các trường hợp sử dụng khác nhau, chẳng hạn như quản trị mã token, các quỹ đầu tư mạo hiểm phi tập trung hoặc các nền tảng truyền thông xã hội. DAO cũng có thể ứng dụng để điều phối hoạt động của các thiết bị được kết nối với Internet vạn vật (IoT).
Trên hết, những đổi mới này đã giới thiệu một nhóm phụ của DAO có tên là Decentralized Autonomous Corporations (DACs). Một DAC có thể cung cấp các dịch vụ tương tự như một công ty truyền thống, ví dụ: dịch vụ đi chung xe. Sự khác biệt là nó hoạt động mà không có cấu trúc quản trị doanh nghiệp thường thấy ở các doanh nghiệp truyền thống.
Ví dụ: ứng dụng DAC trên một chiếc xe cung cấp dịch vụ đi chung xe. Chiếc xe này có thể vận hành tự chủ, thực hiện các giao dịch với con người và các thiết bị khác. Bằng cách sử dụng các blockchain oracle, nó thậm chí có thể kích hoạt các hợp đồng thông minh và tự thực hiện một số nhiệm vụ nhất định, chẳng hạn như đến gặp thợ máy để sửa chữa.
Ethereum và “The DAO”
Một trong những ví dụ đầu tiên về DAO là “The DAO”. Nó được tạo thành từ các hợp đồng thông minh phức tạp chạy trên đỉnh blockchain Ethereum, và được cho là hoạt động như một quỹ đầu tư mạo hiểm tự trị.
Các mã token của The DAO được bán trong Đợt chào bán coin ban đầu (ICO). Người tham gia quỹ phi tập trung này có cổ phần sở hữu và quyền biểu quyết. Tuy nhiên, ngay sau khi ra mắt, khoảng một phần ba số tiền đã bị rút tháo, và là một trong những vụ hack lớn nhất trong lịch sử tiền điện tử.
Kết quả của sự kiện này là Ethereum đã tách thành hai chuỗi sau một đợt hard fork. Trong đó có một chuỗi mà các giao dịch gian lận đã được đảo ngược hiệu quả, như thể vụ hack không bao giờ xảy ra. Chuỗi này bây giờ được gọi là blockchain Ethereum. Một chuỗi khác tuân theo nguyên tắc “code là luật”, nên không tác động các giao dịch gian lận và duy trì tính bất biến. Blockchain này hiện được gọi là Ethereum Classic.
Đang muốn bắt đầu với tiền điện tử? Mua ngay Bitcoin tại Binance!
DAOs đang gặp phải những vấn đề nào?
Pháp lý
Môi trường pháp lý xung quanh DAOs là hoàn toàn không chắc chắn. Làm thế nào các khu vực pháp lý khác nhau tạo ra khung pháp lý xung quanh các loại hình tổ chức mới này vẫn còn là dấu hỏi. Tuy nhiên, bối cảnh quy định pháp lý không chắc chắn và liền mạch có thể là một rào cản đáng kể đối với việc áp dụng DAO.
Các cuộc tấn công phối hợp
Các đặc tính mong muốn của DAO (phi tập trung, bất biến, trustlessness) vốn đã mang những hạn chế đáng kể về hiệu suất và bảo mật. Một số tổ chức tiềm năng có thể lập lên giống như DAOs chắc chắn là điều rất thú vị nhưng chúng sẽ có rất nhiều rủi ro vốn không có trong các tổ chức truyền thống.
Các điểm tập trung
Người ta cho rằng phi tập trung không phải là một trạng thái, mà là một dải cấp độ, trong đó mỗi cấp độ sẽ phù hợp cho một loại trường hợp sử dụng khác nhau. Trong một số trường hợp, tự chủ hoặc phi tập trung toàn diện có thể là điều bất khả thi.
DAO có thể cho phép nhiều người tham gia cộng tác hơn bao giờ hết, nhưng các quy tắc quản trị đặt ra trong giao thức sẽ luôn là một điểm tập trung. Lập luận có thể đưa ra là các tổ chức tập trung có thể hoạt động với hiệu quả cao hơn nhiều, đổi lại chúng sẽ bỏ mất lợi ích của việc tham gia mở.
Kết luận
DAO cho phép các tổ chức thoát khỏi sự phụ thuộc vào mô hình tổ chức truyền thống. Thay vì một thực thể trung tâm điều phối những người tham gia, các quy tắc quản trị hoàn toàn tự động và sẽ hướng các tác nhân tới kết quả có lợi nhất cho mạng lưới.
Mạng Bitcoin có thể được coi là một DAO đơn giản. Hiện tại, vẫn còn rất ít các mô hình tương tự được triển khai. Chìa khóa để thiết kế một DAO tốt là đưa ra một bộ quy tắc đồng thuận hiệu quả để giải quyết các vấn đề phối hợp phức tạp giữa những người tham gia. Thách thức thực sự đối với việc thực hiện DAO có thể không hoàn toàn là mặt công nghệ, mà là mặt xã hội.
Nếu bạn muốn tìm hiểu thêm về DAO, hãy đọc báo cáo của Binance Research: Lý thuyết và Thực tế thực hành DAOs.
